Bağlı Cümle
- Birden fazla yüklemi olan cümlelerdir. Sıralı cümlelerden farkı, yüklemlerin birbirine bağlaçlarla bağlanmasıdır.
“İçeri girdi bize selâm verdi.”
cümlesi sıralı cümledir. Çünkü yüklemler birbirine virgülle bağlanmıştır.
“İçeri girdi ve bize selâm verdi.”
cümlesi ise bağlıdır. Çünkü yüklemler birbirine “ve” bağlacı ile bağlanmıştır.
“Hem annemi hem babamı özledim.”
“Kırları çok seviyorum ama kırlara çıkamıyorum.”
“Ne kızı verir ne dünürü küstürür.”
Bağlı cümle biçim olarak sıralı cümleye çok yakındır. Sıralı cümlenin içindeki cümleler birbirine virgül ya da noktalı virgülle bağlanır. Bağlı cümlede ise cümleler birbirine bağlaçlarla bağlanır.
“Çevrenize alıştığınız anda ihtiyarlamışsınızdır.”
sözü bir cümledir; tam bir yargı bildirir sonuna nokta konup cümle tamamlanmıştır.
“Artık düşünmeye ihtiyacınız kalmamıştır.”
sözü de gerekli öğeleri olan bir cümledir. Bu iki cümle arasında anlamca ilişki ve bir bağ vardır.
Bu iki cümle birbirine “çünkü” bağlacı ile bağlanacak olur*sa ortaya çıkan cümle bağlı cümle olur.
“Çevrenize alıştığınız anda ihtiyarlamışsınızdır; çünkü artık düşünmeye ihtiyacınız kalmamıştır.”
“Sinek küçüktür ama mide bulandırır.”
“Her şeyi yapabilirsin; fakat kendini hiçbir zaman yap*tıklarından dolayı mazeret söylemeye alıştırmamalısın.”
“Ortalıkta çok fazla şef var fakat çok az Kızılderili var.
* Bağlı cümlede cümleler birbirine “ama ancak
fakat
lakin
ne var ki
ne yazık ki
yalnız
çünkü
oysa
oysaki
madem*ki
ve
veya
ne…ne
halbuki…” gibi bağlaçlarla bağlanır.
“Ölmek kaderde var bize ürküntü vermiyor
lakin dostlardan ayrılışın ıstırabı zor.”
“Az çok ferahladım ve dedim kendi kendime”
“Bu muammayı uzun boylu düşündüm de yine Dikkatim hadisenin vardı derinliklerine.”
“Hayallerinizi kovmayın çünkü onlar gitti mi siz artık yaşamıyorsunuz demektir.”
Ya bir işe önceden başlama yahut da başladığın işi bitir yarıda bırakma.
“Sözcükler bir adamın zekâsını gösterebilir ama ama*cını gösteren eylemlerdir.
“Ne şair yaş döker ne âşık ağlar.”
* “Ne…ne” bağlacının geçtiği her cümle bağlı cümle değil*dir. Bu bağlaç iki cümleyi birbirine bağlıyorsa bağlı cüm*leden söz edilebilir.
“Ne…ne” bağlacı bir cümlenin özne nesne
tümleç gibi öğelerini birbirine bağlayabilir.
Çocuğun önünde ne kitap vardı ne defter
Geçen hafta ne kendisi uğradı ne kardeşi
Yukarıdaki iki cümle de bağlı cümle değildir. Bu cümlelerde “ne…ne” bağlacı özneleri birbirine bağlamıştır.
“Ne bir gün yüzü güldü ne mutlu oldu.” cümlesi bir bağlı cümledir.
“Son zamanlarda ne kitap okuyor ne televizyon izliyor.” cümlesi de bir bağlı cümledir.
Birkaç cümle ile yapı bakımımdan cümle çeşitlerini özetleyelim:
* Basit cümlede tek yüklem vardır yüklemden başka eylem bildiren sözcük yoktur.
“Ben her akşam dolaşırdım bu yeşil sahilde.”
* Bileşik cümlede de tek yüklem vardır; ancak yüklemin dışında eylem bildiren en az bir sözcük daha vardır.
“Gözlerim gözlerinde dinlenirken eriyor.”
* Sıralı cümlede en az iki yüklem (iki cümle) vardır; cüm*leler birbirine virgül ya da noktalı virgülle bağlanır.
Ayağını sıcak tut başını serin; gönlünü ferah tut
dü*şünme derin.
* Bağlı cümlede de birbirine bağlı en az iki yüklem vardır; cümleler birbirine bağlaçlarla bağlanır.
Dert gider amma yeri boş kalmaz.” Bağlaç
Leave A Comment