Ek Fiil İsimleri Yüklem Yapan Ekler
Ekeylem, ad soylu sözcüklere dört farklı kipte gelir.
1. Ekeylemin Di’li Geçmiş Zaman Çekimi (idi)
Onun kardeşi bu hastanede doktordu. (doktor idi)
Bu cümlede, ad olan “doktor” sözcüğü ekeylem sayesinde “-di’li geçmiş zaman kipi” ekini alarak yüklem olmuştur. “Doktor” sözcüğünün “-di’li geçmiş zaman kipi” ile çekimi aşağıdaki gibidir.
TEKİL ÇOĞUL 1. kişi doktordum – doktorduk 2. kişi doktordun – doktordunuz 3. kişi doktordu – doktordular2. Ekeylemin Miş’li Geçmiş Zaman Çekimi (imiş)
Sabah sabah kapıyı çalan komşuymuş. (komşu imiş)
Bu cümlede, ad olan “komşu” sözcüğü ekeylem sayesinde “-miş’li geçmiş zaman kipi” ekini alarak yüklem olmuştur. “Komşu” sözcüğünün “-miş’li geçmiş zaman kipi” ile çekimi aşağıdaki gibidir.
TEKİL ÇOĞUL 1. kişi komşuymuşum komşuymuşuz 2. kişi komşuymuşsun komşuymuşsunuz 3. kişi komşuymuş komşuymuşlar3. Ekeylemin Şart Çekimi (ise)
Ekeylemin şartı, eklendiği sözcüğü genellikle yüklem yapmaz, cümleye şart anlamı katar.
Gelen simitçiyse birkaç simit alalım. (simitçi ise)
TEKİL ÇOĞUL 1. kişi simitçiysem simitçiysek 2. kişi simitçiysen simitçiyseniz 3. kişi simitçiyse simitçiyselerBu cümlede, ad olan “simitçi” sözcüğü ekeylem sayesinde “şart kipi” ekini alarak yükleme şart anlamı katmıştır. “Simitçi” sözcüğünün “şart kipi” ile çekimi aşağıdaki gibidir.
4. Ekeylemin Geniş Zaman Çekimi (-)
Ekeylemin geniş zaman çekimi, kişi ekleriyle yapılır. Ekeylem (i-) kullanılmaz.
Ben bu okulda öğretmenim.
Bu cümlede, ad olan “öğretmen” sözcüğü, ekeylemin 1. tekil kişi ekini alarak yüklem olmuştur. “Öğretmen” sözcüğünün “geniş zaman” ile çekimi aşağıdaki gibidir.
TEKİL ÇOĞUL 1. kişi öğretmen – im öğretmen – iz 2. kişi öğretmen – sin öğretmen – siniz 3. kişi öğretmen – dir öğretmen – lerNot: Ekeylemin geniş zamanının çekiminde, 3. tekil kişi eki “-dir” düşebilir.
Komşumuz çok iyi bir insandır. Komşumuz çok iyi bir insan.Bu cümlelerin birincisinde, ekeylemin geniş zamanının 3. tekil kişi eki kullanılmış, ötekinde kullanılmamıştır. İki biçimdeki kullanım da doğrudur.
Leave A Comment