Haber (Bildirme) Kipleri
Çekiminde kesin bir zaman ifadesi olan fiiller haber kipindedir.
Haber kiplerinin beş çekimi vardır. Bunları çekimleriyle birlikte gösterelim.
1) Bilinen geçmiş zaman : Eylemin yapılışının kesin olarak bilindiğini gösteren kiptir.
Bu kip “-dı, -di, -du, – dü; -tı, -ti,-tu, -tü..” eki ile yapılır.
Türkçe’de üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere altı kişi vardır. Bu kişilere göre örnek bir çekim yapalım.
Kişi Fiil Kip eki Şahıs eki
- Tekil Kişi – Kal – dı – m
- Tekil Kişi – Kal – dı – n
III. Tekil Kişi – Kal – dı –
- Çoğul Kişi – Kal – dı – k
- Çoğul Kişi – Kal – dı – nız
III. Çoğul Kişi – Kal – dı – lar
Görüldüğü gibi fiiller altı kişiye göre çekimlenir.
2) Öğrenilen geçmiş zaman : Bildirilen işin yapıldığını, başkasından duyma şeklinde anlatan kiptir.
Bu çekimin eki “-mış, – miş, -muş, -müş”tür.
Dal – mış – ım
Dal – mış – sın
Dal – mış
Dal – mış – ız
Dal – mış – sınız
Dal – mış – lar
3) Şimdiki zaman : Eylemin söylendiği anla yapıldığı ânın bir olduğunu gösterir.
Bu çekimin eki “-yor”dur.
Alış – (ı)yor – um
Alış – (ı)yor – sun
Alış – (ı)yor
Alış – (ı)yor – uz
Alış – (ı)yor – sunuz
Alış – (ı)yor – lar
Parantez içinde gösterilen yardımcı ses, ünlüyle biten fiillerde görülmez: “uyu – yor”
Fiile şimdiki zaman anlamı veren bir diğer ek de “-makta, -mekte” dir. Mastar ekiyle “-de” hal ekinin kaynaşmasından oluşan bu ek günümüzde tamamen şimdiki zaman anlamı veriyor.
Ver – mekte – y – im
Ver – mekte – sin
Ver – mekte
Ver – mekte – y – iz
Ver – mekte – siniz
Ver – mekte – ler
4) Gelecek zaman : Eylemin, söylendiği andan sonra yapılacağını ifade eden kiptir.
Bu çekimin eki “-acak, -ecek”tir.
Bul – acak – ım (bulacağım)
Bul – acak – sın
Bul – acak
Bul – acak – ız (bulacağız)
Bul – acak – sınız
Bul – acak – lar
Not : “k” sesinin “ğ”ye dönüştüğüne dikkat etmelisiniz.
5) Geniş zaman : Fiilin herhangi bir zamanda yapılabildiğini gösteren kiptir.
Bu çekimin eki “-r, -ar, -er”dir.
Koş – ar – ım
Koş – ar – sın
Koş – ar
Koş – ar – ız
Koş – ar – sınız
Koş – ar – lar
ALLAH RAZI OLSUN çok işime yaradı
Allah senden de razı olsun teşekkürler
sağo
Çokkkkkkkkkkkkkkkkkkkk güzellllllll
çok güzelmiş sınava çok yardımcı oldu
çok işime yaradı
çok güzel anlatılıyor
çok güzellllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllle
çok güzelllllllılıljsıdnsjcfjsdfdfmdjfjudfnfjkvnjfnfv
Çok
güzellllllllllllllllllllllbjfjfjfhusjsodnidjkdldljjucjdldldldldldlldldldldldldlddldldldldldlllllllddlĺdllllxlxlxxllxxlxlxllrkejjbeibdidblfbdisnsobcidkjhxjxhizncnxkvufhifhufhd8jrk2rj