Haber (Bildirme) Kipleri

Çekiminde kesin bir zaman ifadesi olan fiiller haber kipindedir.

Haber kiplerinin beş çekimi vardır. Bunları çekimleriyle birlikte gösterelim.

 1) Bilinen geçmiş zaman : Eylemin yapılışının kesin olarak bilindiğini gösteren kiptir.

Bu kip “-dı, -di, -du, – dü; -tı, -ti,-tu, -tü..” eki ile yapılır.

Türkçe’de üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere altı kişi vardır. Bu kişilere göre örnek bir çekim yapalım.

Kişi                            Fiil                Kip eki               Şahıs eki

     

  1. Tekil Kişi –            Kal –            dı            –              m           
  2. Tekil Kişi –            Kal –            dı            –              n            

III. Tekil Kişi          –            Kal          –            dı            –

  1. Çoğul Kişi –            Kal –            dı            –              k
  2. Çoğul Kişi –            Kal –            dı            –              nız

III. Çoğul Kişi        –            Kal          –            dı            –              lar

 

                  Görüldüğü gibi fiiller altı kişiye göre çekimlenir.

 

2) Öğrenilen geçmiş zaman : Bildirilen işin yapıldığını, başkasından duyma şeklinde anlatan kiptir.

Bu çekimin eki “-mış, – miş, -muş, -müş”tür.

Dal – mış – ım

Dal – mış – sın

Dal – mış

Dal – mış – ız

Dal – mış – sınız

Dal – mış – lar

 

3) Şimdiki zaman : Eylemin söylendiği anla yapıldığı ânın bir olduğunu gösterir.

Bu çekimin eki “-yor”dur.

Alış – (ı)yor – um

Alış – (ı)yor – sun

Alış – (ı)yor

Alış – (ı)yor – uz

Alış – (ı)yor – sunuz

Alış – (ı)yor – lar

Parantez içinde gösterilen yardımcı ses, ünlüyle biten fiillerde görülmez: “uyu – yor”

Fiile şimdiki zaman anlamı veren bir diğer ek de “-makta, -mekte” dir. Mastar ekiyle “-de” hal ekinin kaynaşmasından oluşan bu ek günümüzde tamamen şimdiki zaman anlamı veriyor.

Ver – mekte – y – im

Ver – mekte – sin

Ver – mekte

Ver – mekte – y – iz

Ver – mekte – siniz

Ver – mekte – ler

 

4) Gelecek zaman : Eylemin, söylendiği andan sonra yapılacağını ifade eden kiptir.

Bu çekimin eki “-acak, -ecek”tir.

Bul – acak – ım (bulacağım)

Bul – acak – sın

Bul – acak

Bul – acak – ız (bulacağız)

Bul – acak – sınız

Bul – acak – lar

Not : “k” sesinin “ğ”ye dönüştüğüne dikkat etmelisiniz.

 

5) Geniş zaman : Fiilin herhangi bir zamanda yapılabildiğini gösteren kiptir.

Bu çekimin eki “-r, -ar, -er”dir.

Koş – ar – ım

Koş – ar – sın

Koş – ar

Koş – ar – ız

Koş – ar – sınız

Koş – ar – lar

⇒Fiil (Eylem) Konusuna dönmek için tıkla⇐

⇒Fiillerde Kip Konusuna dönmek için tıkla⇐

Bilgi: Sitemiz, hukuka, yasalara, telif haklarına ve kişilik haklarına saygılı olmayı amaç edinmiştir. Sitemiz, 5651 sayılı yasada tanımlanan “yer sağlayıcı” olarak hizmet vermektedir. İlgili yasaya göre, site yönetiminin hukuka aykırı içerikleri kontrol etme yükümlülüğü yoktur. Bu sebeple, sitemiz “uyar ve kaldır” prensibini benimsemiştir. Telif hakkına konu olan eserlerin yasal olmayan bir biçimde paylaşıldığını ve yasal haklarının çiğnendiğini düşünen hak sahipleri veya meslek birlikleri, dilbilgisi25@gmail.com mail adresinden bize ulaşabilirler. Bizle iletişime geçilmesi halinde ilgili kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde size dönüş yapılıp gerekli bilgi verilecektir.