Zaman Zarfı

Eylemleri ve eylemsileri zaman yönünden belirten sözcüklerdir. Eylemlere ve eylemsilere sorulan “Ne zaman?” sorusunun cevabıdır.

Babam, yarın Ankara’ya gidecekmiş.

Bu cümlede “yarın” sözcüğü “gitmek” eyleminin “ne zaman” yapıldığını belirttiğinden, zaman belirtecidir.

Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli sözcük veya söz öbekleri zaman belirtecidir.

Beklediğiniz otobüs şimdi gelir.
Kuşlar, sonbaharda güneye göç eder.
Siparişlerimiz hâlâ gelmedi.
Az önce seninle konuşan kimdi?
Olanlardan sonra artık buralarda kalamam.
Yazın bu şirin kasaba turist akınına uğrar.
Dediklerini, ona bu akşam söylerim.

Not: Cümlede zaman anlamı taşıyan her sözcük, belirteç görevinde olmayabilir. Eğer sözcük, “Ne zaman?” sorusuna cevap veriyorsa belirteçtir; vermiyorsa belirteç değildir.

Akşam, maça gideceğiz. (belirteç)
Akşam, şairlerin ilham kaynağıdır. (ad)
Annemler gece yola çıkacak. (belirteç)
Şiirlerinde, gece önemli bir yer tutar. (ad)
 
Fiilin yapılma zamanını bildiren sözcüklere zaman zarfı denir.Zaman zarfları fiile sorulan “ne zaman” sorusuna cevap verir.

“İzmir’den dün geldim.”

cümlesinde “dün” sözcüğü,

“Bu konuyu akşam konuşalım.”

cümlesinde “akşam” sözcüğü,

“O erken kalkar, geç yatardı.”

cümlesindeki “erken ve geç” sözcükleri fiile sorulan “ne zaman” sorusuna cevap veren zaman zarflarıdır.

* “-leyin” eki sınırlı sayıda zaman zarfı yapar:

sabahleyin, akşamleyin…

* “-leri” eki zaman isimlerine gelerek -iyelik anlamı taşımaksızın- “her ” anlamı katacak şekilde zaman zarfı yapar:

sabahları, akşamları, önceleri, ikindileri…

* “-ın” eki de zaman isimlerine gelerek zaman zarfı yapar:

yazın, kışın, ilkin, güzün…

* “-e, -de, -den” ekleri ve bu eklerle birlikte bazı edatlar zaman zarfı yapar:

Yola çıktık; akşama geliriz sanırım.

Bayramlarda bütün aile bir araya toplanır.

Azıklarınızı geceden hazırlamıştım.

⇒ZARFLAR KONUSUNA DÖNMEK İÇİN TIKLAYIN⇐

* Edat barındıran ve fiilin başlangıç ve bitiş zamanını bildiren zarflar edat tümleci olarak da değerlendirilebilir.

Sabahtan beri burada bekliyoruz.

Akşama kadar geri döner misin?

Günlerden beri yağmur yağıyordu.

Kar akşama kadar yağabilir.

* Zaman anlamı taşıyan zarf-fiiller ve zarf-fiil grupları da zaman zarfı olarak kullanılır:

Buraya gelmeden haber verin.

Bizi karşısında görünce şaşırdı.

Yaşadıklarını anlatırken gözleri yaşardır.

İstanbul’a geleli iki yıl oldu.

* Bazı deyimler, zaman zarfı olur:.

Eli kulağında gelir. (Zaman Zarfı)

* “İleride” kelimesi cümlede kullanılışına göre bazen isim, bazen zarf olur.

İleride bir adam duruyor. (İsim)

İleride size oturmaya geleceğim. (Zaman zarfı)

NOT 1: Cümle içindeki bir öğenin zaman zarfı olup olmadığını anlamak için yükleme “ne zaman?” sorusu yöneltilir. Bu soruya yanıt veren öğe zaman zarfıdır.

Örnekler:
Babam az sonra gelecek.”Ne zaman?” sorusuna “az sonra” sözcük öbeği yanıt verdiği için zaman zarfıdır.
Önümüzdeki yıl üniversiteyi okuyacağım.

NOT 2: Zaman zarfları kendi içinde üç bölüme ay­rılır.

a) Geçmiş zaman zarfları: Dün, az önce, geçen yıl…
b) Şimdiki zaman zarfları: Bugün, şimdi…
c) Gelecek zaman zarfları: Yarın, birazdan, gelecek yıl, biraz sonra…

⇒ZARFLAR KONUSUNA DÖNMEK İÇİN TIKLAYIN⇐

Bilgi: Sitemiz, hukuka, yasalara, telif haklarına ve kişilik haklarına saygılı olmayı amaç edinmiştir. Sitemiz, 5651 sayılı yasada tanımlanan “yer sağlayıcı” olarak hizmet vermektedir. İlgili yasaya göre, site yönetiminin hukuka aykırı içerikleri kontrol etme yükümlülüğü yoktur. Bu sebeple, sitemiz “uyar ve kaldır” prensibini benimsemiştir. Telif hakkına konu olan eserlerin yasal olmayan bir biçimde paylaşıldığını ve yasal haklarının çiğnendiğini düşünen hak sahipleri veya meslek birlikleri, dilbilgisi25@gmail.com mail adresinden bize ulaşabilirler. Bizle iletişime geçilmesi halinde ilgili kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde size dönüş yapılıp gerekli bilgi verilecektir.